Przerwy w pracy, a Kodeks Pracy. Ile przerwy przysługuje pracownikowi?
Czas pracy a długość przerwy
Czas przerwy śniadaniowej jest zmienny i zależy od liczby godzin, w których pracownik wypełnia swoje obowiązki. Kwestie te reguluje Artykuł 134 Kodeksu Pracy.
Zgodnie z nim:
- Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi do 6 godzin, przysługuje mu co najmniej 15 minut przerwy.
- Jeżeli pracownik pracuje powyżej 9 godzin, należy mu się kolejna przerwa w wymiarze co najmniej 15 minut.
- Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy przekracza 16 godzin, pracownikowi należy się jeszcze jedna co najmniej 15 minutowa przerwa.
Przerwa w pracy trwającej poniżej 6 godzin, nie przysługuje.
Rodzaje przerw w pracy
Przerwy dostępne w czasie pracy można podzielić na przerwy podyktowane przepisami, czyli wynikające z Kodeksu Pracy oraz Rozporządzeń i przerwy dobrowolnie ustalone przez pracodawcę, uwzględnione w Regulaminie pracy bądź innych lokalnych dokumentach.
Przerwy wynikające z przepisów to między innymi:
- przerwy podstawowe wynikające z art. 134, wymienione powyżej,
- przerwy w pracy dla osób pracujących przy obsłudze monitora ekranowego (komputera),
- przerwy dla osób niepełnosprawnych,
- przerwy dla pracowników młodocianych,
- przerwy dla matek karmiących,
- dodatkowe przerwy w pracy wynikające z warunków pracy.
Pracodawca ma również możliwość wprowadzenia dodatkowej przerwy do 60 minut, przeznaczonej na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych. Ta przerwa najczęściej nie jest wliczana do czasu pracy.
Sprawdź oferty pracy w sprzedaży 👇
Doradca Klienta - Umowa zlecenie
Doradca klienta - umowa zlecenie
Specjalista ds. sprzedaży
Przerwy w pracy przy komputerze
Pracownikom pracującym przy komputerze przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przysługuje dodatkowo co najmniej 5-minutowa przerwa w pracy na każdą godzinę pracy przed ekranem. Poza tym pracodawca ma obowiązek zapewnić łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi obowiązkami, które nie obciążają wzroku pracownika.
Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
Wynika z tego, że pracownik wykonujący swoje obowiązki zawodowe przed komputerem, zyskuje dodatkowo 40 minut przerwy w ciągu dnia.
Czy można taką przerwę skumulować lub wyjść wcześniej z pracy?
Niestety nie. Przepisy związane z pracą przed komputerem są szczególnie istotne z punktu widzenia ochrony zdrowia pracowników, zwłaszcza w kontekście zmniejszania ryzyka związanego z nadmiernym obciążeniem wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego. Celem krótkich, regularnych przerw jest zapewnienie pracownikom regularnych okresów odpoczynku.
Przerwa w pracy dla osób niepełnosprawnych
Osobom niepełnosprawnym przysługuje dodatkowa 15 minutowa przerwa, wliczana do czasu pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.
Podstawa prawna: art. 17 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz. U. 2021, Poz. 573).
Przerwa w pracy dla pracowników młodocianych
Pracownicy młodociani to tacy, którzy ukończyli 15 rok życia, ale nie przekroczyli 18 oraz ukończyli 8-letnią szkołę podstawową (lub gimnazjum) i nie mają przeciwskazań lekarskich do wykonywania pracy. Osoby w tym wieku są zatrudniane w celu przygotowania zawodowego.
O przerwach pracowników młodocianych, stanowi artykuł 202 Kodeksu Pracy.
Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.
Co istotne, do czasu pracy pracownika młodocianego, wliczany jest również czas nauki wynikający z obowiązkowych zajęć szkolnych.
Przerwy dla kobiet w ciąży
Kobiety w ciąży wykonujące obowiązki w pozycji siedzącej, mają prawo do dodatkowych przerw na wykonanie ćwiczeń fizycznych lub krótką przechadzkę. Dodatkowe przerwy wliczane są w czas pracy.
Co więcej, zgodnie z artykułem 185 Kodeksu Pracy: Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy.
W takiej sytuacji pracownicy przysługuje pełne wynagrodzenie za czas zwolnienia.
Przerwy w pracy dla matek karmiących
Kobieta karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw wliczanych w czas pracy, jeżeli pracuje w wymiarze co najmniej 8-godzinnym. Jeżeli karmi więcej niż jedno dziecko przerwy te są wydłużane do 45 minut dziennie każda. Udzielenie takiej przerwy odbywa się na wniosek pracownicy, co więcej na wniosek pracownicy przerwy mogą zostać połączone, co wiąże się z późniejszym przyjściem do pracy lub wcześniejszym z niej wyjściem. Nie ma także limitów co do wieku dziecka, które jest karmione piersią.
Jeżeli pracownica karmiąca pracuje w wymiarze nieprzekraczającym 6 godzin przysługuje jej jedna przerwa, a poniżej 4 godzin przerwa na karmienie nie należy się jej.
Warunki pracy a przerwa w pracy
Dodatkowa przerwa w pracy przysługuje również pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych. Praca w warunkach szkodliwych, takich jak ekspozycja na substancje chemiczne, hałas, drgania, promieniowanie czy ekstremalne temperatury, wymaga szczególnych środków ochrony zdrowia pracowników. Pracownicy powinni mieć zapewnione przerwy, aby zmniejszyć czas ekspozycji na czynniki szkodliwe. Czas trwania przerw zależy od poziomu hałasu, temperatury czy czasu ekspozycji.
Dodatkowo pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie miejsce do odpoczynku podczas przerw. Miejsce to powinno być bezpieczne, komfortowe i dostosowane do potrzeb pracowników.
Warto by pracodawca zapewnił także dodatkowe przerwy pracownikom w przypadku pracy monotonnej, czyli takiej, która wymaga powtarzania ciągle tych samych czynności, co oczywiście ma przełożenie na wydajność i produktywność. Dodatkowe przerwy mają za zadanie chociażby pomóc utrzymać odpowiednie tempo pracy.
Płatność za przerwę w pracy
Zasady dotyczące płatności za przerwy w pracy różnią się w zależności od rodzaju przerwy i specyfiki pracy. Ogólnie, przerwy krótkie, takie jak 15-minutowa przerwa śniadaniowa czy 5-minutowe przerwy przy pracy przed komputerem oraz przerwy dla matek karmiących ustanowione przez Kodeks Pracy, są wliczane do czasu pracy i są płatne.
Pracodawca ma również prawo wprowadzić dodatkową 60-minutową przerwę na posiłek, która nie będzie wliczana do czasu pracy, chyba że przepisy wewnętrzne firmy orzekają inaczej.
Czy pracodawca może ustalić, kiedy obowiązuje przerwa?
Tak, pracodawca ma prawo ustalić, kiedy obowiązują przerwy w pracy, jednak musi to robić zgodnie z przepisami prawa pracy oraz z poszanowaniem zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Pracodawca może wprowadzić przerwę w pracy w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy. Przerwa ta jednak musi rzeczywiście umożliwić odpoczynek pracownikom i nie może być przesunięta na koniec zmiany.
W przypadku przerwy w pracy w komputerze dokładny moment przerwy może być elastyczny, ale pracodawca powinien zorganizować pracę w taki sposób, aby te przerwy były przestrzegane.
Czy w czasie przerwy można opuścić zakład pracy?
Możliwość opuszczania miejsca pracy w czasie przerwy w pracy zależy najczęściej od wewnętrznych regulacji firmy.
W praktyce, ze względu na krótki czas trwania przerwy, opuszczenie zakładu pracy może być niepraktyczne i często nie jest dozwolone. Pracodawca może wymagać, aby przerwa była spędzana na terenie zakładu pracy. W wielu przypadkach pracownik może opuścić miejsce pracy tylko, jeśli uzyskał zgodę pracodawcy.
Inaczej kwestia wygląda w przypadku dodatkowej przerwy przeznaczonej na obiad lub załatwienie spraw osobistych. Choć w tej sytuacji wyjście z terenu pracy najczęściej jest już dopuszczalne, warto wziąć pod uwagę konsekwencje, które nastąpią, gdy w tym czasie pracownikowi przydarzy się nieszczęśliwy wypadek. W tej sytuacji pracownikowi nie przysługują bowiem żadne świadczenia.
Czy pracownik może w ramach przerwy wyjść wcześniej z pracy?
Przerwy w pracy mają na celu zapewnienie pracownikom odpoczynku i regeneracji w trakcie dnia pracy, a nie umożliwienie wcześniejszego wyjścia z firmy. Decyzje dotyczące wcześniejszego opuszczenia miejsca pracy powinny być podejmowane w porozumieniu z pracodawcą i zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz regulaminem pracy.
Podsumowanie
Przerwy w pracy są kluczowym elementem regulacji czasu pracy, mającym na celu zapewnienie pracownikom odpowiednich warunków do odpoczynku i regeneracji.
Pracownikom pracującym co najmniej 6 godzin dziennie przysługuje 15-minutowa przerwa, która jest wliczana do czasu pracy. Pracodawca może również wprowadzić dłuższą przerwę na posiłek trwającą do 60 minut, jednak ta przerwa nie jest wliczana do czasu pracy. Pracownicy pracujący przy komputerze mają prawo do 5-minutowej przerwy po każdej godzinie pracy, a kobiety w ciąży i karmiące piersią do dodatkowych przerw na odpoczynek i karmienie. Dodatkowe przerwy przysługują również pracownikom młodocianym oraz pracownikom pracującym w warunkach szkodliwych.
Generalnie, przerwy te nie mogą być wykorzystywane na wcześniejsze zakończenie dnia pracy, chyba że pracodawca wyrazi na to zgodę. Przepisy dotyczące przerw mają na celu ochronę zdrowia i dobrostanu pracowników, a pracodawcy są zobowiązani do ich przestrzegania i właściwego organizowania czasu pracy.
---
Poszukujesz pracy w sprzedaży?
Załóż darmowe konto pracownika, dodaj swoje CV i aplikuj jednym kliknięciem!
- Oferty pracy dopasowane do Twoich potrzeb.
- Dostęp online do Twojego aktualnego CV.
- Dostęp do statystyk ofert pracy na które aplikowałeś.
